Melanoma malinje është një kancer i lëkurës me origjinë nga melanocitet. Këto janë qeliza që prodhojnë melaninë, një pigment që përcakton ngjyrën e lëkurës. Në kushte normale, melanocitet shumohen në mënyrë të kontrolluar, por nëse ndodh dëmtimi i ADN-së, qelizat fillojnë të ndahen në mënyrë të pakontrolluar dhe shfaqet një tumor. Shkaktarët e dëmtimit të ADN-së mund të jenë gjenetikë, por edhe faktorë mjedisorë, si ekspozimi ndaj rrezatimit UV.
Melanoma më shpesh zhvillohet nga nevi (nevus) ekzistues në lëkurë, megjithëse në raste të rralla mund të shfaqet kryesisht në sy. Është një nga sëmundjet malinje më të rënda, sepse mund të prekë organe të tjera, të shkaktojë çrregullime të rënda shëndetësore, të vështira për t’u trajtuar dhe shpesh përfundon me vdekje. Zbulimi i hershëm i melanomës është i një rëndësie jetike, sepse në shumicën e rasteve mund të sigurohet një kurë e plotë me një ndërhyrje të vogël kirurgjikale.
Me qëllim të parandalimit dhe zbulimit të hershëm të melanomës, përveç një vizite të rregullt te dermatologu, është e nevojshme që një herë në muaj të praktikohet vetëkontrolli i lëkurës së të gjithë trupit.
Rregulli ABCDE do t’ju ndihmojë të bëni një dallim më të mirë midis një nevusi beninj dhe një nevus të dyshimtë për melanoma malinje.
A (Assymmetry) – Asimetria
Nishanët që nuk janë të dyshimtë për melanoma malinje janë në shumicën e rasteve simetrike. Kjo do të thotë që në rastin e një nevusi beninj (figura 1), nëse vizatoni një vijë imagjinare që do të kalojë nga mesi, do të merrni dy gjysma pothuajse identike. Nëse gjysmat janë asimetrike (figura 2), mund të jetë melanoma.
B (Borders) – Kufinjtë
Një nevus beninj karakterizohet nga skaje të përcaktuara mirë dhe të rregullta (Figura 1), në ndryshim nga një nevus i dyshimtë për melanoma malinje, i cili ka skaje të parregullta, të dhëmbëzuara dhe të dehura që janë të përcaktuara keq, kështu që shpesh kufiri midis nevusit dhe lëkura përreth është e paqartë (Figura 2).
C (Color) – Ngjyra
Nevi beninje zakonisht kanë pigmentim uniform, domethënë janë të një ngjyre që shpërndahet në mënyrë të barabartë (Figura 1).
Nishanet që kanë shumë ngjyra (e zezë, nuanca të ndryshme kafe, të kuqe, blu të errët, gri, gjurmë të bardhë) ose janë të një ngjyre, por me një shpërndarje kaotike, të pabarabartë, janë të dyshimtë për melanoma malinje (Figura 2 dhe 3).
D (Diameter) – Diametri
Ndonëse nishani nuk i ka karakteristikat e përmendura më parë (asimetri, ndryshim kufijsh dhe ngjyre), nëse ka diametër më të madh se 6 milimetra, kërkohet konsultë me dermatologun.
Melanoma malinje zakonisht ka përmasa më të mëdha, megjithëse në raste të rralla mund të shfaqet edhe në nishane më të vogla se 6 milimetra.
E (Evolution) – Evolucioni
Çdo ndryshim i nishanit për sa i përket ngjyrës, formës apo madhësisë, i cili mund të shoqërohet me kruajtje, ndjeshmëri të shtuar apo gjakderdhje, duhet marrë seriozisht dhe duhet bërë një vizitë tek dermatologu.
Shënim: Rregulli ABCDE në asnjë mënyrë nuk zëvendëson kontrollet e rregullta dermatologjike, por ndihmon shumë në zbulimin e hershëm të melanomës malinje. Prandaj vizitoni rregullisht dermatologun tuaj dhe në rast të ndonjë ndryshimi të dyshimtë konsultohuni me të menjëherë!
Vërejtje: Rregulli ABCDE në asnjë mënyrë nuk zëvendëson kontrollet e rregullta dermatologjike, por ndihmon shumë në zbulimin e hershëm të melanomës malinje. Prandaj vizitoni rregullisht dermatologun tuaj dhe në rast të ndonjë ndryshimi të dyshimtë konsultohuni me të menjëherë!/Femina.al/
